Paletler ve Özellikleri
Dünya üretimin ve tüketimin artması, her gölgeye ulaşılabilir olması ticaret piyasalarında yeni pazarlara ulaşma gayretini ortaya çıkardı. Alınan veya satılan ticari malların dolaşım hacmi ve mesafeler artınca da mal sevkiyatlarının güvenli ve hasar görmeden yerine ulaşabilmesi için yeni lojistik ekipmanlara ihtiyaç duyuldu.
Değişik şekillerde de olsa palet ve benzeri malzemeler taşımacılık başladığından bu yana kullanıla gelmiştir. Aslında temel özellik ürünlerin; en ekonomik, en güvenli, elleçlemeye müsait ,hasarsız bir şekilde teslimatı araştırılırken ortak bir noktada buluşmak gerekiyordu. Nasıl ki; CMR belgesinin kullanılması dünya da ortak ticari bir dilse, fiziki lojistik açıdan ortak bir dil de paletler olmuştur.
Ortak bir dilin kullanılması dünya da belli bir standardizasyonun ülkeler arasında kabul edilmesini gerektirir, bu zor olsa da , kullanılan fiziki araçların maksimum fayda sağlaması kendiliğinden bu ülkelerin bu standarları kabul ederek uygulamalıdır. Çünkü firmalar gereksiz zaman kaybı ve maliyet yükselmesini istemezler.
Taşımacılık da kullanılan araçların belli bir standart da üretilmeleri, yükleme, indirme, istifleme, yapan makinaların belli ölçü ve standartlarda yapılması, hareket eden mamül ve ticari eşya için gerekli yüklemelerin yapılması, aktarılması, boşaltılması gibi hizmetlerde pratik, hızlı,kusursuz ve ekonomik yapılması gerekir bu nokta da paletler ön plana çıkarak bir sektör haline gelmiştir.
Palet Nedir
Palet, bir yük birleştirme platformudur yani kutulanmış, çuvallanmış, kolilenmiş vb, veya üst üste konulabilecek ürünlerin düzenli bir şekilde istiflendiği düz platformlardır.
Palet Nasıl Bir Fayda Sağlar
Küçük kutucuklara ambalajlanmış bir ürününün konteyner ile sevk edileceği örneğini verirsek, bu ürünlerin yüklenmesi için insan gücü veya bant sistemi gerekir fakat her durumda insan işgücü ve emeği gerekir buda büyük zaman kaybına yol açar veya konteynerin boşaltılarak aktarılması gerekir aynı şekilde insan işgücü gerekir ve boşaltma işleminde ki zaman ve işgücünü hesaplarsak bu sevkiyatın ne kadar zor olacağını görebiliriz.
Fakat bu küçük kutulu malzeme üretimden sonra belli sayıda daha büyük kolilere konulur, bu koliler de aynı şekil de belli bir sayı ile palet üzerine istiflenir. Ve bu işlemleri yapan kişiler 1 palet içerisinde kaç koli olduğunu, 1 kolide kaç kutucuk olduğunu bilirler. Bu şekilde palet üzerine ilk etapta yerleştirildiği depolama da, taşıma da, aktarma da lojistik iş verimi kazancı artar.
Paletlerin Özellikleri
Paletler, taşıma aracı değildir, üzerinde toplama birleştirme yapılır.
Paletler, çelik malzemeden, plastik malzemeden, ağaç malzemeden üretilirler
Paletler, malzemelerin palet üzerine konulması ile hacim ve ağırlık artırılmış olur buda bir seferde işlem yapılacak ürünleri çoğaltacağı için lojistik iş verimini artırır.
Paletler, belli standartlara sahip olacağından, taşıma araçlarında homojen yük dağılımını sağlar, yük emniyeti açısından önemlidir.
Paletli malzemenin yüklenen taşıma araçlarında kayma, devrilme, savrulma, riski az olacağından, araçlarda kaza riskini azaltır.
Paletlerin ortalama yerden yükseklikleri 10-22 cm dir.
Paletler düzgün ve doğru istiflendiği zaman taşıma araçlarında ve depolarda kullanılan birim alan açısından avantaj sağlar.
Palet Standartları
Paletlerin en önemli özellikleri standart olmalarından dolayı sağladıkları kolaylık ve verimdir. Bazı bölgelerde standartlar farklı olabilmektedir.
Avrupa ve Ülkemizde kullanılan palet ölçüleri
80 x120 cm (en x boy ) ve 100 X120 cm (en x boy) (paletlerde istif yüksekliği sevk edilecek araca göre ayarlanabilmektedir)
Avrupa da en çok kullanılan 80x120 cm paletlerdir, bu paletlere Euro palet denir. Tır yüklemelerinde bir tıra 24 Euro palet hesaplanmaktadır. Euro paletler 25-35 kg boş ağırlıkları vardır. 1500 kg ağırlık taşımaya müsaittirler.
Standartlara uyması durumunda “Avrupa Palet Havuzu (European Pallet Pool EPP) sistemi uygulanmaktadır yani, yani “palete-kars-palet” değistokuşu yapılmak mümkün olmaktadır. EUR/EPAL-pallet belrilenmiş standartlı tahtadan yapılmış olup 78 özel çivi ile tutturması standart olarak belirlenmiştir ve standart dış ölçüleri 1,200 mm x 800 mm x 144 mm olarak tespit edilmiştir.
Paletler de standartlara uyduğunu gösterir bazı damgalar vurularak , dolaşım ve değişimlerde uygunluğu gösterir.
Amerika da palet ölçüleri ; 122 x 101 cm dir.
Paletler Nasıl Yapılır
Paletler değişik türde malzemelerden üretilebilmektedir. Bu malzemeler seçilirken dikkat edilen noktalar; orman ürünleri (ahşap,tahta,sunta), ondüle fiber, plastik metal ve bazı özel yapılmış malzemelerden üretilirler.
Ahşap malzemeden yapılan paletler; piyasa da en çok kullanılan plaetlerdir, her alanda kullanılmaları mümkündür. Ekonomik olmaları, kolay temin edilebilmesi, her yerde bulunabilmesi avantaj sağlar. Tek yönlü gönderiler için uğundur.
Plastik Paletler ; uzun ömürlü olmalarından dolayı tercih edilen paletlerdir. Ahşap malzemeye göre daha palıdırlar fakat kullanımları uzun süreli olduğundan avantaj sağlar. Üzerinde herhangi çivi ve bağlantı elamanı olmadığından hasar riski azdır. Hijyen ve temizlik uygulamaları kolaydır. Daha çok kapalı alanlarda tercih edilirler. Metal paletlerde aynı özellikleri gösterirler.
Paletlerin Çeşitleri
Paletler yapılırken lojistik verim açısından fayda sağlar buda elleçleme esnasında makinaların her durumda çılışabilir veya paleti alabilecek pozisyonlara uyması gerekir, yani forklift çatallarının çalıöma bölgesi açık olmalıdır.
Buna göre
1.İki girişli paletler
Bu paletlerde çatal girişleri ancak zıt taraflar yani karşılıklı taraflardan alınabilir .Forklif ancak iki taftan palete işlem uygulayabilir.
2. Dört girişli paletler
Bu paletlerde çatallar her yönden palete işlem uygulayabilir, yani düz koyulan bir palet alınırken ihtiyaç durumunda sağından veya solundan alınabilir.
Kullanım Durumuna Göre Paletler
1.Tek yönlü (yüzeyli) paletler
Bu paletlerin ancak tek yüzeyi kullanılabilir çünkü çift tarafında ızgara (tahta platform) yoktur, alt tarafı ayaklar veya lamalar üzerine oturturlurlar.
2.Çift yönlü(yüzeyli) paletler
Bu paletler çift ızgaralı olduğundan hangi tarafı çevrilse kullanılabilirler.
Paletlerde Korunması ve Bakımı
Paletler yapıldıkları malzemeye göre bakımı yapılsa da genel olarak bazı ülkeler sertifika isteyebilirler,
Mantari hastalıklar, bakteriyel ,virüs, zararlı böcek ısı, nem gibi paletten ürüne zarar verebilecek veya bir ülkede görülen bir hastalık veya zararlının diğer ülkeye geçmesini önlemek için hijyenik olması gerekir , bunun içinde zaman zaman bakımlar yapılır.
Basit Palet Yapım Örneği
Palet nasıl yapılıyor veya yapılır anlamak için evde ofis de bir örnek palet yapılabilir.
Örnek : 4 girişli, 2 yüzeyi kullanılan palet yapalım
16 x40 cm ölçülerinde 2 tabaka kalın karton keselim, 9 adet sakız hazırlayıp, birinci tabaka kartonu alta koyalım, 4 dört adet sakızı çiğneyip küp şekline getirip kartonun dört kösesine yapıştıralım, diğer tabaka kartonu alıp sakızların üzerine hafifçe yapıştıralım, sonra diğer sakızları çiğneyip küp şekline getirip dört kenarın orta noktalarına yerleştirelim, kurumasını bekleyelim,
Paletler bu şekilde yapılmaktadır.
