Lojistik Dispozisyon Nedir
Lojistik hizmet veren şirketlerde kullanılan bir kelimedir, lojistik şirketlerdeki bölümlerden veya departmanlarından biridir.
Dispozisyon nedir soruna verilecek kısa cevap ‘’planlama ve lojistik operasyon’’ dur diyebiliriz. Bu cümleyi biraz açar ve genişletirsek dispoziyonu anlamış olur.
-Hizmet alıcılardan , hizmet veren lojistik firmasına düşen sipariş , öncelikli olarak verilecek hizmete ait anlaşma ile dispoziyon departmanı devreye girmiş hatta verilen detaylara göre anlaşmayı da bu departman yapar. Bu sipariş nakliye, depoama, elleçleme, barkodlama gibi herhangi bir hizmet olabilir. Karşılıklı imza altına alınan bu anlaşma önemlidir çünkü tüm süreç bu anlaşma üzerinden devam eder. Bir örnek verecek olursak;
Karayolundan yapılması istenen ve 1 tır talebinde bulunan gönderici firmadan bir sipariş verilmiş olsun, siparişi genel olarak lojistik firmalarında satış departmanları yapar, ve bir sipariş alındı,
-Dispozisyon departmanı bu gönderici ile taşıma anlaşması-nakliye anlaşmasını yapar, bu anlaşmada gerekli tüm detaylar bulunur yani;
Yükleme adresi,
Gümrük noktası,
Yük Detayı (paletli, dökme, paketli, yük cinsi, yük tonajı, gerekirse ambalaj ölçüleri, yanıcı, yakıcı, patlayıcı, ……..) yüke ait tüm detaylar yazılır,
Ağırlık ve Hacim,
Aracın özelliği ( 1 normal tır, 1 mega araç, 1 açık tır …… gibi),
Yükleme tarihi,
Teslimat Gümrüğü,
Teslimat Adresi,
Transit Güzergah , (istenirse)
Transit Termin,
Taşıma Ücreti (Navlun), Ödeme şekli, Aracın serbest süresi (free time),
Ve diğer isteğe bağlı anlaşma maddeleri eklenerek taşıma anlaşması imzalanır,
-Dispoziyon departmanı bu anlaşma üzerinden planlamaya geçer yani hangi rotadan, hangi aracı, göndereceğine karar vererek anlaşmaya araç plakasını ekler ve bunu göndericiye bildirir.
-Yükleme tarihini göndericiden kontrol ederek aracı yükleme adresine sevk eder, yükletir, yükün anlaşmaya uygun olup olmadığı araç sürücüsü vasıtası ile kontrol eder(bu çok önemlidir), eğer problem yoksa , yapılan anlaşmadaki gümrük noktasına yönlendirerek , göndericinin gümrük müşaviri veya kendi bünyesinde ise gümrükçüsü ile iletişime aracın sınır çıkış kapısını bildirir.
-Kargonun gümrük işlemlerinin bittiğine dair dispozisyon departmanına bilgi geldiği zaman, göndericinin gümrük evrakları teslim alınır ve aracın çıkış tescili denen , aracın gümrük den çıkış işlemi tamamlanır.
-Bu esnada araç yola çıkmadan göndericiden gelen CMR talimatı ile , hem nakliye anlaşması, hem ex1 ve ihracat mal faturası da kontrol edilerek eğer uyumlu ise CMR nı düzenleyerek, göndericiden teyit alınır.
-Son olarak araca ait yol evrakları (C2 belgesi, C2kartı, uygunluk belgesi, araç ruhsatları, yeşil sigorta, çıkış sınır kapısında alınacak dozvalalar…..) eşyaya ait yol evrakları (Mal faturası, Euro belgesi, Menşe şahadetnamesi, Çeki listesi, CMR, varsa başka evrak……) araç sürücüsüne ait pasaport ve pasaport da gerekli ise vize….) kontrolünü sağlar ve aracın planlanan şekilde eksiksiz olarak yola çıkmasını temin eder.
-Araç yol bilgilerini, araç seyrini, varış bilgilendirmesini veya yolda herhangi bir aksaklık gibi bilgi akışının takibi ve gönderici veya alıca iletilmesini yine dispozisyon departmanı yapar.
- Şirket içinde ise anlaşma ile birlikte iki nüsha CMR ile , navlun faturasının düzenlenmesi için muhasebe departmanına gönderir, faturayı düzenletir ve navlun faturası ve 2 nüsha CMR yi göndericiye ulaştırır.
Dispozisyon departmanın görevi aracın sınırdan çıkışı, varış gümrüğü ve teslimatı bitirene kadar devam eder ve seferin bittiğini gösteren teslim alındı CMR sini göndericiye ileterek bu operasyonu bitirir.
Dispozisyon dosyası denilen aracın plakasına ait bir sefer dosyası açılarak , tüm belgeler bu dosyada toplanır ve arşivlenir çünkü bu dosya ve sefer bilgileri 5 yıl muhafaza edilme mecburiyeti vardır.
Dosyalamak mecburiyet olsa da eğer lojistik şirketi lojistik sistem ve yazılım kullanıyorsa mutlaka bu sefer bilgileri sistemi girilir bu çok önemlidir nedeni ise 10 yıl sonra bile siz plakaya göre veya aylık sefer sayılarını, navlunları, ciroları rahtça görebilirsiniz, lojistik dijitalleşme tamda budur.
Yukarıda verdiğimiz örnekte olduğu gibi, Dispozisyon departmanı ; lojistik anlaşmayı yaptı, sonra nasıl, ne şekilde yapılacağının planlamasını yaptı daha sonra da operasyon sürecini yöneterek işi sonlandırdı.
Lojistik şirketlerinde departmanlar çok hızlı ve sistem dahilinde hareket ederler , çünkü departmanlar bir birine entegre olduğundan departmanın birinde aksama olması tüm sistemi aksatır. Lojistik zamanla yarışan bir sektördür.
Dispozisyon departmanında çalışan bir kişi doğal olarak bir çok bilgiye sahip olmak zorundadır. Yukarıda verdiğimiz örneklemeye göre; dispozisyon görevlisi, sınır kapılarını, uluslararası yol güzergahlarını, lojistik bilgi ve lojistik belgeleri, kullanılan araçları ve özellikleri, gümrük bilgileri, uluslararası geçiş belgelerini yani bir aracı uluslararası yola çıkarırken neler gerekir bilmelidir.
Karayolu nakliyesi, denizyolu nakliyesinde, demiryolu nakliyesinde, havayolu nakliyesinin tamamında aynı yöntemler uygulanır.
